انقلاب در جراحی زانو با روش کینماتیک { نگاهی به تکنیک نوین دکتر بهرام بدوحی }

در سال‌های اخیر، تحولی بزرگ در دنیای جراحی زانو در حال وقوع است؛ روشی به نام کینماتیک (Kinematic Alignment) که به گفته متخصصان، می‌تواند احساس طبیعی‌تری از حرکت را برای بیماران پس از تعویض مفصل زانو به ارمغان بیاورد.
در ایران نیز، دکتر بهرام بدوحی – جراح برجسته ارتوپد و متخصص زانو و هیپ – از نخستین پزشکانی است که این روش نوین را در کشور به کار گرفته و به نتایج چشمگیری دست یافته است.

از دردهای مزمن تا نوید یک روش متفاوت

خانم «م. ن.»، ۶۵ ساله، یکی از بیمارانی است که به تازگی عمل تعویض مفصل زانوی خود را نزد دکتر بدوحی انجام داده است. او با لبخند می‌گوید:

> «قبل از عمل، هر قدم برایم عذاب بود. اما حالا نه‌تنها بدون درد راه می‌روم، بلکه زانوم خیلی طبیعی‌تر از آن چیزی‌ست که انتظار داشتم. انگار زانوی خودمه!»

این تجربه شخصی، تنها یکی از نمونه‌های موفقیت روش جدید کینماتیک در ایران است؛ روشی که در حال حاضر در بسیاری از مراکز پیشرفته دنیا به عنوان یکی از دقیق‌ترین و فیزیولوژیک‌ترین شیوه‌های جراحی زانو شناخته می‌شود.

روش کینماتیک چیست و چه فرقی با روش‌های قدیمی دارد؟

برای درک این روش، باید ابتدا بدانیم که تعویض مفصل زانو چگونه انجام می‌شود. در جراحی سنتی، پزشکان قطعات مصنوعی (پروتز) را به گونه‌ای در استخوان ران و ساق قرار می‌دهند که زانو در خطی کاملاً مستقیم قرار گیرد.
به این شیوه «محور مکانیکی» یا Mechanical Alignment گفته می‌شود.

اما این روش، اگرچه سال‌ها استاندارد جهانی بود، گاهی باعث می‌شد زانوی بیمار پس از عمل حالتی غیرطبیعی پیدا کند. بسیاری از بیماران احساس می‌کردند زانوی جدیدشان «سفت» یا «مصنوعی» است.

در مقابل، روش کینماتیک بر اساس مطالعه دقیق حرکت طبیعی زانو طراحی شده است. در این روش، جراح تلاش می‌کند مفصل جدید را دقیقاً مطابق با محورهای حرکتی طبیعی بدن هر فرد تنظیم کند — به‌عبارتی، زانو همان‌طور که در گذشته حرکت می‌کرد، بازسازی می‌شود.

دکتر بدوحی در گفت‌وگو با خبرنگار ما توضیح می‌دهد:

> «در روش کینماتیک، به جای اینکه همه زانوها را روی یک خط استاندارد قرار دهیم، با دقت محور حرکتی هر بیمار را بازسازی می‌کنیم. هدف ما این است که زانو مثل قبل از آرتروز کار کند، نه صرفاً مثل یک قطعه فلزی.»

چرا بیماران از این روش راضی‌ترند؟

مطالعات بین‌المللی نشان داده‌اند که بیماران پس از جراحی با روش کینماتیک، احساس طبیعی‌تر و عملکرد بهتری دارند.
در برخی تحقیقات، بیش از ۹۰ درصد بیماران اعلام کرده‌اند که زانوی جدیدشان مانند زانوی طبیعی‌شان حرکت می‌کند.
دلیل این رضایت چیست؟ پاسخ را باید در سه نکته کلیدی جستجو کرد:

۱٫ بازسازی دقیق خطوط طبیعی مفصل: برش استخوان‌ها در این روش به اندازه ضخامت دقیق پروتز انجام می‌شود تا ارتفاع و شیب مفصل به حالت اولیه بازگردد.

۲٫ عدم نیاز به تغییر زیاد رباط‌ها: چون مفصل در همان محور طبیعی خود بازسازی می‌شود، نیازی به بریدن یا آزادسازی بافت‌های نرم نیست؛ در نتیجه، درد کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تر خواهد بود.

۳٫ احساس طبیعی‌تر در هنگام راه رفتن: بیماران می‌گویند زانوی جدیدشان نه‌تنها بدون درد است، بلکه هنگام راه رفتن یا خم شدن، حرکت بسیار طبیعی‌تری دارد.

اجرای روش کینماتیک توسط دکتر بهرام بدوحی

دکتر بدوحی – که به «سلطان تعویض مفصل ایران» معروف است – در گفت‌وگو با خبرنگار ما، از نحوه اجرای این روش در اتاق عمل می‌گوید:

> «جراحی کینماتیک نیاز به دقت میلی‌متری دارد. هر بیمار یک آناتومی خاص دارد و ما باید قبل از عمل با بررسی تصاویر سه‌بعدی، زاویه‌ها و محورهای حرکتی را مشخص کنیم. هدف این است که پروتز در همان راستایی قرار گیرد که بدن سال‌ها به آن عادت داشته است.»

او تأکید می‌کند که این روش نه تنها تکنیک بلکه تفکر متفاوتی در جراحی است:

> «در این روش، ما به زانو مثل یک مفصل بی‌جان نگاه نمی‌کنیم. هر زانو تاریخچه حرکتی خودش را دارد. ما سعی می‌کنیم آن را بازسازی کنیم، نه جایگزین.»

دکتر بدوحی با بهره‌گیری از تجهیزات دقیق، ابزارهای برش تخصصی و تیم جراحی مجرب، این روش را در بیمارستان‌های مجهز تهران اجرا می‌کند. به گفته او، درد کمتر، بستری کوتاه‌تر و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره از جمله نتایج قابل‌توجه بیمارانش است.

گفت‌وگو با یک فیزیوتراپیست: بازتوانی سریع‌تر، اعتمادبه‌نفس بیشتر

یکی از فیزیوتراپیست‌های تیم دکتر بدوحی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید:

> «در بیماران روش کینماتیک، بازتوانی خیلی زودتر شروع می‌شود. معمولاً بیمار از روز بعد از عمل می‌تواند پایش را خم کند و چند قدم راه برود. به‌طور میانگین، بهبودی حرکتی این بیماران دو تا سه هفته جلوتر از روش‌های سنتی است.»

او اضافه می‌کند:

> «نکته مهم دیگر، اعتمادبه‌نفس بیماران است. چون احساس طبیعی‌تری از زانو دارند، زودتر به فعالیت‌های اجتماعی و زندگی عادی برمی‌گردند.»

بیماران چه می‌گویند؟

در ادامه گزارش، خبرنگار ما به سراغ چند بیمار رفت که توسط دکتر بدوحی با روش کینماتیک تحت عمل قرار گرفته‌اند.

آقای «ک. س.»، ۷۰ ساله، که کارمند بازنشسته است، می‌گوید:

> «من سال‌ها آرتروز داشتم. از ترس جراحی نمی‌رفتم، ولی حالا می‌گم کاش زودتر عمل کرده بودم. الان زانوم نه درد داره نه خشکی. حتی رانندگی هم می‌کنم.»

خانم «ح. الف»، ۶۲ ساله، نیز اضافه می‌کند:

> «من دو سال پیش زانوی راستم را با روش قدیمی عمل کردم، اما زانوی چپم را امسال پیش دکتر بدوحی با روش کینماتیک عمل کردم. تفاوتش مثل زمین تا آسمونه. زانوی جدیدم خیلی راحت‌تر حرکت می‌کنه.»

چه کسانی کاندید مناسب این روش هستند؟

به گفته دکتر بدوحی، تقریباً همه بیمارانی که نیاز به تعویض مفصل زانو دارند می‌توانند کاندید روش کینماتیک باشند.
البته در مواردی که بدشکلی شدید یا آسیب‌های وسیع رباطی وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به تعدیل در تکنیک باشد.

> «ما برای هر بیمار تصمیم شخصی می‌گیریم. مهم این است که نتیجه نهایی طبیعی و پایدار باشد، نه اینکه صرفاً از یک الگوی ثابت پیروی کنیم.»

پشت صحنه جراحی؛ فناوری و دقت

در اتاق عمل دکتر بدوحی، همه چیز با دقت میلی‌متری پیش می‌رود. استفاده از ابزارهای مخصوص تعیین محور کینماتیک، سیستم‌های برش دقیق و هدایت تصویری از جمله تجهیزاتی است که امکان اجرای این روش را فراهم می‌کند.
به گفته یکی از اعضای تیم جراحی:

> «ما زانو را نه بر اساس زاویه استاندارد جهانی، بلکه بر اساس هندسه طبیعی خود بیمار می‌بُریم. همین تفاوت کوچک، نتایج بزرگی می‌سازد.»

مراقبت و بازتوانی پس از عمل

بازتوانی پس از جراحی، نقش کلیدی در موفقیت عمل دارد. در روش کینماتیک، چون رباط‌ها دستکاری کمتری می‌شوند، درد و ورم کاهش یافته و بیمار می‌تواند خیلی زودتر حرکات فعال را آغاز کند.
برنامه معمول به این شکل است:

روز اول: راه رفتن با کمک واکر

روز دوم تا چهارم: خم و باز کردن تدریجی زانو

هفته دوم: کنار گذاشتن واکر در صورت توانایی

هفته سوم به بعد: تمرینات تقویتی و بازگشت به فعالیت‌های روزمره

به گفته فیزیوتراپیست تیم:

> «در بسیاری از بیماران، تا پایان هفته سوم دامنه خم شدن زانو به ۱۲۰ درجه می‌رسد که رقم بسیار خوبی است.»

محدودیت‌ها و ملاحظات

هرچند این روش مزایای فراوانی دارد، اما نباید فراموش کرد که موفقیت آن وابسته به تجربه جراح است.
اجرای دقیق محورهای کینماتیک نیازمند سال‌ها تجربه در جراحی مفصل و شناخت دقیق آناتومی زانو است.
دکتر بدوحی می‌گوید:

> «این روش مثل طراحی لباس سفارشی است؛ اگر درست اندازه‌گیری شود، نتیجه عالی خواهد بود، ولی اگر دقت کافی نباشد، ممکن است بیمار از نتیجه رضایت نداشته باشد.»

تحقیقات جهانی و تجربه عملی دکتر بهرام بدوحی نشان می‌دهد روش کینماتیک در تعویض مفصل زانو می‌تواند فصل تازه‌ای در جراحی‌های ارتوپدی کشور باشد.
این تکنیک با تمرکز بر بازسازی طبیعی حرکات زانو، می‌تواند درد را کاهش دهد، دوران نقاهت را کوتاه‌تر کند و حس طبیعی‌تری از حرکت را برای بیماران به ارمغان آورد.

در شرایطی که آمار آرتروز زانو در ایران رو به افزایش است، بهره‌گیری از چنین فناوری‌هایی می‌تواند گامی مهم در ارتقای کیفیت زندگی بیماران باشد.

دکتر بدوحی در پایان گفت‌وگو با خبرنگار ما تأکید می‌کند:

> «تعویض مفصل فقط یک عمل جراحی نیست؛ فرصتی است برای بازگرداندن کیفیت زندگی. ما با روش‌های جدید مثل کینماتیک، تلاش می‌کنیم این فرصت را واقعی‌تر کنیم.»

📍 آدرس مطب دکتر بهرام بدوحی:
تهران، خیابان شریعتی، روبروی خیابان ظفر، مجتمع نگین ظفر، طبقه ۹، واحد ۱۵

📞 شماره تماس: ۰۹۱۰۹۲۱۲۳۱۳
🌐 سایت رسمی: drbahramboddouhi.com
📱 اینستاگرام: @drboddouhi